सर्वसामान्य लोक म्हणजेच नोकरदार माणसे ज्यांच्यावर व्यावसायिक जबाबदाऱ्यांसोबत कौटुंबिक जबाबदाऱ्या सुद्धा असतात. पण अशाच एखाद्याच्या आकस्मिक निधनानंतर त्यांच्या कुटुंबाला आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागतो. अर्थात यासाठीच विविध विमा योजना असतात. पण सर्वांना त्या शक्य होतीलच असे नाही. पण याच बरोबरीने सरकारकडूनसुद्धा अशी एक योजना आहे. ज्याबद्दल अनेकांना माहित नसेल. त्या विमा योजनेबद्दल जाणून घेऊया. (EPFO insurance Scheme EDLI in marathi)
काय आहे हि विमा योजना?
कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी संघटना अर्थात EPFO ने कर्मचारी ठेव लिंक्ड विमा योजना (Employees Deposit Linked Insurance scheme EDLI) सुरू केली आहे. या योजनेंतर्गत कर्मचारी भविष्य निर्वाह निधी (EPF) मध्ये योगदान देणाऱ्या कर्मचाऱ्यांना मोफत विमा संरक्षण मिळणार आहे. योजनेनुसार जर EPFO सदस्य असणाऱ्या कर्मचाऱ्याचा अचानक मृत्यू झाल्यास, त्याच्या नॉमिनीला 7 लाख रुपयांपर्यंत रक्कम मिळू शकते.
यासाठी स्वतंत्रपणे कोणतेही प्रीमिअम भरावं लागत नाही म्हणजेच EDLI कर्मचाऱ्यांसाठी एक मोफत विमा योजना म्हणून काम करते. ज्यामध्ये नामनिर्देशित लाभार्थी 7 लाख रुपयांपर्यंतच्या आर्थिक मदतीचा दावा करण्यास पात्र आहेत. जर कोणी नॉमिनी करण्यात आला नसेल तर दाव्याची रकम कर्मचाऱ्याच्या कायदेशीर वारसांमध्ये समान प्रमाणात वितरित होते. योजनेंतर्गत मिळणारे कव्हरेज कर्मचाऱ्याच्या आजारपणाच्या, अपघाताच्या किंवा नैसर्गिक मृत्यूच्या प्रकरणांपर्यंत विस्तारित आहे.
EDLI योजनेंतर्गत लाभाची रक्कम कर्मचाऱ्याच्या शेवटच्या 12 महिन्यांच्या पगाराच्या आधारावर ठरवली जाते. कर्मचाऱ्याचा मृत्यू झाल्यास, नामनिर्देशित व्यक्ती 20 टक्के बोनससह मागील 12 महिन्यांच्या सरासरी पगाराच्या 30 पट रक्कम मिळण्यास पात्र ठरतो. मासिक पीएफ कपातीपैकी, 8.3 टक्के कर्मचारी पेन्शन योजना (EPS), 3.67 टक्के EPF आणि 0.5 टक्के EDLI योजनेसाठी वाटप केले जाते.
अटीं आणि नियम.
खातेधारकाच्या विमा संरक्षणातून लाभार्थी किमान 2.5 लाख रुपये आणि कमाल 7 लाख रुपयांचा दावा करू शकतो. या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी, व्यक्तींनी किमान 12 महिने सतत नोकरीत असणे आवश्यक आहे. असे न झाल्यास, तुम्हाला विम्याचा लाभ मिळणार नाही.
EDLI योजना कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबांसाठी एक महत्त्वाची सुरक्षा कवच म्हणून काम करते. यामुळे तुम्हाला अनपेक्षित आणि आपत्कालीन परिस्थितीत आर्थिक सुरक्षा मिळू शकेल.
EDLI मोजणी कशी ?
मृत सदस्याच्या वारसांना मिळणारी विमा रक्कम नोकरीच्या शेवटच्या 12 महिन्यांतील सरासरी मासिक पगाराच्या 35 पट म्हणून मोजली जाते.
कर्मचाऱ्याचे कमाल सरासरी मासिक वेतन मर्यादा रु. 15,000
तर, 35 पटीनुसार 35 x ₹ 15,000 = Rs. ५,२५,०००
बोनस योजनेअंतर्गत दावेदाराला रु.1,75,000 रुपये देखील दिले जातात
अशा प्रकारे, या योजनेअंतर्गत लाभार्थ्याला देय असलेली एकूण रक्कम रु. 7,00,000
या योजनेसाठी नोंदणी कशी ? ( How to register for EDIL)
EPFO सदस्यांची EDLI साठी आपोआप नोंदणी केली जाते. सदर व्यक्ती जोपर्यंत ईपीएफची सक्रिय सदस्य आहे केवळ तोपर्यंत त्या व्यक्तीस ईडीएलआय योजनेद्वारे कव्हर केले जाते. EPF नोंदणीकृत कंपनीची सेवा सोडल्यानंतर त्याचे कुटुंब/वारस/नामनिर्देशित व्यक्ती त्याबाबत दावा करू शकत नाहीत.
EDLI लाभांचा दावा कसा करावा ? (How to claim for EDLI)
- सदस्याच्या मृत्यूनंतर विमा लाभ मिळविण्यासाठी फॉर्म 5 IF भरावा लागेल
- सदस्य (त्याच्या मृत्यूच्या वेळी) EPF योजनेत सक्रिय योगदानकर्ता असावा
- सदस्याच्या नामनिर्देशित व्यक्तीद्वारे लाभांचा दावा केला जाऊ शकतो
- जर कोणीही नॉमिनी घोषित केले नाही तर, कुटुंबातील हयात असलेले सदस्य लाभांचा दावा करण्यास पात्र असतील. EPS अंतर्गत कुटुंबाची व्याख्या जोडीदार, पुरुष मुले (25 वर्षांपर्यंत), अविवाहित मुली अशी केली जाते.
- जर कुटुंबातील कोणीही हयात नसेल तर, विम्याचा लाभ मृत सदस्याच्या कायदेशीर वारसाद्वारे दावा केला जाऊ शकतो.
- दाव्याच्या फॉर्मवर नियोक्त्याने ( Employer) स्वाक्षरी आणि प्रमाणित करणे आवश्यक आहे
- नियोक्ता नसल्यास, फॉर्म खालीलपैकी कोणत्याही एकाद्वारे प्रमाणित करणे आवश्यक आहे:
- राजपत्रित अधिकारी
- दंडाधिकारी
- ग्रामपंचायत अध्यक्ष
- महापालिका किंवा जिल्हा स्थानिक मंडळाचे अध्यक्ष / सचिव / सदस्य
- पोस्टमास्टर किंवा सब पोस्टमास्टर
- खासदार किंवा आमदार
- CBT किंवा EPF च्या प्रादेशिक समितीचे सदस्य
- बँक व्यवस्थापक (ज्या बँकेत खाते ठेवले होते
- फॉर्म 5 IF फॉर्म 20 (मृत सदस्याच्या बाबतीत EPF काढण्याचा दावा) आणि फॉर्म 10C / Form10D या तिन्ही योजनांचे (EPF, EPS आणि EDLI) एकाच वेळी लाभ मिळवण्यासाठी भरले जाऊ शकतात