दरवर्षी प्राप्तिकर परतावा (ITR) भरण्याची अंतिम तारीख जवळ येताच, करदात्यांच्या मनात प्रश्न येतो की, ते नवीन आणि जुन्या कर प्रणालीमध्ये बदल करू शकतात का? नवीन कर प्रणाली २०२० च्या अर्थसंकल्पात आणली गेली आणि २०२३ च्या अर्थसंकल्पात त्यात काही सुधारणा झाल्या. यामुळे करदात्यांना त्यांच्या सोयीनुसार कर प्रणाली निवडता येते. मग तुम्ही कोणती प्रणाली निवडावी? चला सोप्या भाषेत समजून घेऊया.
जुन्या कर प्रणाली (Old Tax Regime)
ही पारंपारिक कर प्रणाली आहे. यात करदाते वेगवेगळ्या वजावटी आणि सूट मिळवून आपले करपात्र उत्पन्न कमी करू शकतात.
वैशिष्ट्ये:
- गुंतवणूक (जसे की PPF, EPF, ELSS), विमा प्रीमियम, गृहकर्जाचे व्याज यासारख्या गोष्टींवर वजावट मिळते.
- बचत आणि गुंतवणुकीवर कर सवलत मिळते, ज्यामुळे दीर्घकालीन आर्थिक नियोजन करणे सोपे होते.
- मात्र, यात गणना करून वजावट मागावी लागते, त्यामुळे कर भरणे थोडे क्लिष्ट होते.
नवीन कर प्रणाली
ही प्रणाली २०२० मध्ये आणली गेली. यात कराचे दर कमी आहेत, पण बहुतेक वजावटी आणि सूट काढून टाकल्या आहेत. फक्त कलम 80CCD(2) आणि 80JJA अंतर्गत लाभ मिळतात.
नवीन कर स्लॅब: (New Tax Regime)
- ४ लाखांपर्यंत: कर नाही
- ४ ते ८ लाख: ५%
- ८ ते १२ लाख: १०%
- १२ ते १६ लाख: १५%
- १६ ते २० लाख: २०%
- २० ते २४ लाख: २५%
- २४ लाखांपेक्षा जास्त: ३०%
अर्थसंकल्प २०२५: मध्यमवर्गाला दिलासा
- नवीन कर प्रणाली आता डीफॉल्ट आहे. म्हणजे तुम्ही काही निवडले नाही, तर याच प्रणालीनुसार कर मोजला जाईल.
- पगारदार व्यक्ती दरवर्षी कर प्रणाली बदलू शकतात.
- व्यापारी आणि व्यावसायिकांना आयुष्यात फक्त एकदाच बदल करता येतो.
- ITR भरण्याच्या अंतिम तारखेपूर्वी तुम्ही नवीन प्रणालीतून बाहेर पडू शकता.
कोणती प्रणाली चांगली?
तुमची निवड तुमच्या आर्थिक गरजा आणि कर बचतीच्या प्राधान्यांवर अवलंबून आहे.
कसे ठरवायचे?
- जर तुम्ही गुंतवणूक, विमा, गृहकर्जावरील व्याज यासारख्या वजावटींचा फायदा घेत असाल, तर जुनी प्रणाली चांगली.
- जर तुम्हाला कमी कर दर आणि सोपेपणा हवा असेल, तर नवीन प्रणाली निवडा.
- आयकर पोर्टलवर तुम्ही दोन्ही प्रणालींनुसार कर मोजून पाहू शकता.
थोडक्यात, तुमच्या आर्थिक परिस्थितीनुसार योग्य पर्याय निवडा!