जेन्सोल इंजिनिअरिंग : नक्की प्रकरण काय?

शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना मोठ्या नफ्याचे आमिष दिसते, पण काही कंपन्या खोटी माहिती देऊन गुंतवणूकदारांना फसवतात. जेन्सोल इंजिनिअरिंगच्या प्रकरणातून अशा फसवणुकीची धोकादायक पद्धत समोर आली आहे. हे प्रकरण सोप्या भाषेत समजून घेऊ आणि फसवणुकीपासून कसे वाचू शकतो, ते जाणून घेऊया. (SEBI bars Gensol promoters from securities market in marathi )

जेन्सोल इंजिनिअरिंगने फसवणूक कशी केली?

जेन्सोल इंजिनिअरिंगने बँका आणि गुंतवणूकदारांकडून मोठा निधी गोळा केला, पण तो कंपनीच्या कामासाठी न वापरता चुकीच्या गोष्टींवर खर्च केला. त्यांनी फसवणूक कशी केली, ते पाहू:

• खोटी माहिती आणि बनावट कागदपत्रे
  • कंपनीने IREDA आणि PFC यांसारख्या संस्थांकडून 977 कोटी रुपयांहून अधिक कर्ज घेतले. यासाठी त्यांनी खोटी कागदपत्रे सादर केली, ज्याचा त्या संस्थांनी नकार दिला.
  • त्यांनी 30,000 इलेक्ट्रिक वाहनांच्या (EV) ऑर्डर मिळाल्याचा दावा केला, पण सेबीच्या तपासात असे आढळले की हे फक्त कागदावरचे करार होते, ज्यात कोणतीही ठोस माहिती नव्हती.
• निधीचा गैरवापर
  • कर्जाचे पैसे कंपनीच्या विकासासाठी न वापरता वैयक्तिक फायद्यासाठी खर्च केले:
    • 93.88 कोटी रुपये गो ऑटो नावाच्या कंपनीला दिले. यापैकी 42 कोटी रुपये गुरुग्राममधील आलिशान फ्लॅट खरेदीसाठी वापरले.
    • 40 कोटी रुपये वेलरे सोलर इंडस्ट्रीजला पाठवले, जिथून ते इतर कंपन्यांना फिरवले गेले. यातील काही रक्कम जेन्सोलच्या शेअर्स खरेदीसाठी वापरली, ज्यामुळे प्रमोटर्सना नफा मिळाला.
  • याशिवाय, कंपनीच्या मालकांनी महागड्या वस्तू, गोल्फ सेट आणि कुटुंबीयांना मोठ्या रकमा हस्तांतरित केल्या.
• राउंड-ट्रिपिंगचा खेळ
  • राउंड-ट्रिपिंग म्हणजे पैसे एका कंपनीतून दुसऱ्या कंपनीकडे आणि पुन्हा मूळ कंपनीकडे फिरवून खोटा व्यवसाय दाखवणे.
  • जेन्सोलने कर्जाचे पैसे संलग्न कंपन्यांमार्फत फिरवले आणि शेअरच्या किमती वाढवण्यासाठी किंवा वैयक्तिक खरेदीसाठी वापरले. यामुळे कंपनी मजबूत वाटली, पण सत्य वेगळे होते.
• खोटे दावे आणि बनावट काम
  • कंपनीने चाकण येथे इलेक्ट्रिक वाहने बनवत असल्याचा दावा केला, पण NSE च्या तपासात तिथे कोणतेही उत्पादन आढळले नाही.
  • त्यांनी 6,400 वाहने खरेदी केल्याचे सांगितले, पण फक्त 4,707 वाहने BluSmart नावाच्या कंपनीला भाड्याने दिली. यामुळे 262 कोटी रुपये कुठे गेले, याचा हिशेब नाही.

गुंतवणूकदारांना कसे फसवले?

• शेअरच्या किमतीत फेरफार: कंपनीने खोट्या ऑर्डर्स आणि बनावट प्रगती दाखवून शेअरच्या किमती वाढवल्या. गुंतवणूकदारांनी मोठ्या प्रमाणात शेअर्स खरेदी केले, पण सत्य समोर आल्यानंतर किंमत 1,126 रुपयांवरून 133 रुपयांवर घसरली, आणि गुंतवणूकदारांचे नुकसान झाले.
• खोटी प्रगती: कंपनीने महसूल 61 कोटींवरून 1,152 कोटींवर वाढल्याचा दावा केला, पण ही वाढ कर्ज आणि फसव्या व्यवहारांवर आधारित होती.
• सेबीचा तपास: सेबीने कंपनीच्या खुलास्यांमध्ये त्रुटी आढळल्या, आणि कर्ज परत न केल्याने कंपनीचे क्रेडिट रेटिंग घसरले.

शेअर बाजारात गुंतवणूक करताना खालील गोष्टी लक्षात ठेवा:

• कंपनी तपासा: कंपनीचा व्यवसाय, आर्थिक अहवाल आणि प्रमोटर्सचा इतिहास नीट तपासा. मोठ्या दाव्यांची खात्री करा.
• मोठ्या नफ्याच्या आमिषापासून सावध: अवास्तव नफा दाखवणाऱ्या कंपन्यांपासून दूर रहा.
• आर्थिक अहवाल वाचा: कंपनीचे बॅलन्स शीट, कर्ज आणि खर्च तपासा. काही शंका असल्यास तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या.
• सेबीच्या सूचना तपासा: सेबी आणि स्टॉक एक्सचेंजच्या वेबसाइटवर कंपनीविरुद्ध तक्रारी आहेत का, हे पाहा.
• वेगवेगळ्या क्षेत्रात गुंतवणूक: सर्व पैसे एकाच कंपनीत टाकू नका. जोखीम कमी करण्यासाठी विविध क्षेत्रांत गुंतवणूक करा.
• अंधविश्वास नको : कंपनीचे प्रवर्तक, माध्यमांत व्यक्त होणारे गुंतवणूक सल्लागार यांच्यावर डोळे झाकून विश्वास ठेऊ नका.

निष्कर्ष

थोडक्यात काय तर जेन्सोल इंजिनिअरिंगचे प्रकरण दाखवते की शेअर बाजारात फसवणूक टाळण्यासाठी जागरूकता आणि सावधगिरी गरजेची आहे. खोट्या दाव्यांना बळी पडण्याऐवजी कंपनीची विश्वासार्हता तपासा. आपले पैसे सुरक्षित ठेवण्यासाठी तज्ज्ञांचा सल्ला घ्या आणि माहितीपूर्ण निर्णय घ्या.

सावध रहा, सुरक्षित गुंतवणूक करा!

Image : Grok